POLAT TARİHİ
Yaşanılan felaketler Polat’ın tarihiyle ilgili bilgilere ulaşmayı zorlaştırmış olsa da yine de bölge tarihiyle bir bütün olarak düşündüğümüz de bazı bilgiler elde edebilmekteyiz. Yine de Adatepe isimli dağın eteklerine kurulan Polat’ın tarihi hakkında fazla bilgi bulamamaktayız. Bunun bir nedeni de Adatepe’de hatırı sayılır bir araştırmanın yapılmamasıdır. Köy halkı bölgede tarihi kalıntılar görebilmektedir. Köyün tarihini bağlı bulunduğu Doğanşehir ilçesinin tarihiyle bir bütün olarak düşünmek gerekmektedir. (Ramazan Durmuş’un notu: Polat uzun bir süre Karye-i Arga sınırlarında kalmış ve Akçadağ tarihiyle de iç içe olmuştur.)
Eski çağlarda (antik dönemlerde) Doğanşehir ilçesinin ismi Zepetra, Zipetra, Subadra, Züpetra olarak geçmektedir. Polat Köyü’nün adı ise Sozozepetra olarak geçiyor. Buradan da Doğanşehir ve Polat’ın yakın ilişkiler içerisinde olduğunu görmekteyiz.
Bölgenin yerleşimine baktığımızda Doğanşehir’de bulunan surlar Doğanşehir ilçesinin iç kale olarak Polat ve civardaki bazı köylerin de diğer yerleşim yeri olarak kullanıldığını gösteriyor.
Polat’ta bulunan kilise kalıntıları, Hıristiyan mezarlıkları Polat Köyü’nün tarihinin çok eskilere dayandığını göstermektedir.
Yurdumuzun Doğu Anadolu bölgesinde kurulmuş büyük büyük medeniyetlerden biri olan Urartuların Polat’ta da yerleşime sahip olduğunu anlamaktayız. Polat Köyündeki Kral Tepesinde bulunan büyük eşya saklama küplerinden, ufak tefek heykelciklerden bunu anlayabilmekteyiz.
Polat Köyünde bulunan antik döneme ait mezarlardan karbon analizi yapılması suretiyle Polat’ın yerleşim tarihi net olarak çözülebilir. Polat Köyünün tahmini kronolojik tarihine bakıldığında:
A) HİTİT DÖNEMİ
M.Ö. 2000-1000 yılları arasındaki dönemdir. Bu dönemle ilgili bölgemizde bulunan Yazılı Kayadaki yazıları delil olarak gösterebiliriz.
B) URARTU DÖNEMİ
M.Ö. 800-300 yılları arasındaki dönemdir. Bu döneme ait buluntular Kral Tepesinde bulunan büyük küpler, hayvan ve çocuk heykellerini delil olarak sunabiliriz.
C) PERSLER
Persler Malatya’yı aldıklarında Hitit prenslikleri ve bazı diğer topluluklar yaşıyormuş. Sasani hükümdarı Keyhüsrev Elbistan içmelerinden Doğanşehir’e geliyor. Surları tamir ettiriyor.
Ç) ROMA DÖNEMİ
M.Ö. 100-M.S. 395 yılları arasında Roma dönemindeki köyün antik ismi bilinmemektedir. Bu dönemde köy gözetleme yeri olarak geçmektedir. Polat Köyünde bulunan şu anda harabe görünümünde olan gözetleme kuleleri bölgenin askeri bir üst gibi kullanıldığını gösteren önemli delillerdendir.
D) BİZANS DÖNEMİ
M.S. 395 - M.S. 656 ve M.S. 877 - M.S 934 yıllarında ise Bizans İmparatorluğunun elinde kalan bölge Sozozpetra adı ile geçmektedir. Doğanşehir’de ortaya çıkartılan sikkelerde Sozozpetra ismi gayet net bir şekilde görülmüştür. Bu döneme ait Hıristiyan mezarları ve kilise kalıntıları kanıt olarak gösterilebilir. Kilise mezarlarının kesin olarak Roma Dönemine mi yoksa Bizans dönemine mi ait olduğuna dair kesin bir yanıt yoktur. M.S. 877 Bizans İmparatoru Theophiloj tarafından bölge istila edilerek yakılıp yıkılmıştır.
E) EMEVİ DÖNEMİ
M.S. 656 - M.S. 758 tarihleri arasında bölgede Emevi varlığı olduğu bilinmektedir. Bu sıralarda Polat ve çevresinin de Emeviler egemenliğinde olduğu sanılmaktadır.
F) ABBASİ DÖNEMİ
M.S. 758 Abbasi Halifesi Harun Reşit zamanında Doğanşehir ilçesi ve Polat baştan başa imar ettirilmiş. Bölge Türk İslam Mimarisiyle şekledilmiştir.
G) DANİŞMENT DÖNEMİ
M.S. 1139- M.S. 1157 ve M.S. 1171- M.S 1226 bu tarihler arası Polat ve çevresi Danişmentliler tarafından ele geçirilmiştir. Danişmentliler bu dönemde Polat ve çevresine büyük eserler vermiştir. Ne yazık ki Bizans ve Selçuklularla olan savaşlarda bu eserler tahrip olmuştur ve yıkılmıştır.
Ğ) SELÇUKLULAR DÖNEMİ
M.S. 1157-M.S.1171 ve M.S.1226’dan Selçukluların yıkılmasına kadar bölge Selçukluların elinde kalmıştır. Anadolu’nun Türkleşmesinde ve bu medeniyetin dünyaya duyurulmasında büyük bir öneme sahip olan Selçuklu Sultanı 1. Alaattin Keykubat döneminde altın yıllarını yaşamış bölge de bu dönemden istifade etmiştir.
Devrin muhteşem hükümdarı 1.Alaattin Keykubat 1236 Halep şehrinde hastalanınca 1. Alaattin Keykubat’ın hekimleri ona Zipetra’da ki bazı kaynaklar Polat’ta (Doğanşehir) istirahat etmesini tavsiye eder.
H) BEYLİKLER DÖNEMİ
Selçukluların yıkılmasından sonra belli bir dönemde ise Malatya ve çevresi Beylikler yönetimi altında kalmıştır. Bu dönemle ilgili fazla bir bilgi bulunmamaktadır.
I)MEMLÜKLER DÖNEMİ
M.S. 1315- M.S. 1398 tarihleri arasında Memlukların elinde kalmıştır. Yine bu dönemle ilgili fazla kaynak bulunmamaktadır.
İ) OSMANLI DÖNEMİ
1560 yılında Kanuni Sultan Süleyman devrinde tarih defterlerine geçirilmiştir. Bu tarihi kayıtta şimdiki Polat Köyü o dönemin Subadra nahiyesine bağlı bir köy durumunda bulunmaktadır. 1560 yılında bu köyde 109 hane bulunmaktaymış. Bu dönemde her evde beş aile ferdi hesap edilecek olursa Polat Köyü o tarihte yaklaşık 550 nüfusa sahip bir yerleşim merkezi konumunda bulunmaktaymış. Erkek nüfusunun sayısı 103‘müş Bunlar da askerlik çağına girmiş devlete vergisini veren insanlarmış. Polat’ta o zamanlar halk buğday, arpa ve mısır tarımı yapılır ve üzüm bağları yetiştirilirmiş.
Köy halkı kendilerinin yol üzerinde oturduklarını vergi vermemek üzere derbent yazılmalarını istemişler. Bunun için ellerinde bir Hükm-ü Şerif bulunduğunu göstermişler. Bununla birlikte köyün yol üzerinde olmadığı ve Türkmenlerin yaylaya ve kışlığa giderken bu köye uğramadıkları için köylülerin Derbentlik talepleri yerine getirilmemiştir. Böylelikle köy halkı vergi vermeye devam etmiştir. Böylece köyün adı “defter-i cedide” kayıt olmuştur.
Polat’ın Osmanlı döneminde göç yolu üzerinde olduğu ve Asya’dan gelenlerin buradan koyunlarını geçirdiği bilinmektedir. Köylü bir süre sonra Rişvan aşiretine bağlı bu insanların koyunlarını geçirirken ekinlere zarar vermelerinden dolayı engellemek istemiştir. Yapılan mücadele sonucu Rişvan aşiretinden bir kişi hayatını kaybetmiştir. Bunu üzerine Rişvan Beyi ölen adamına karşılık köy halkından haraç istemiştir aksi takdirde köyü yok edeceğini belirtmiştir. Halk, beyin istediğini verememiş bunun üzerine köydeki genç erkeklerin çoğu kaçmış. Rişvan Beyi de bunun üzerine köye bir adamını bırakmış ki köyde yönetimi sağlasın. Bırakılan delikanlı beyinin haraç için topladığı para karşılığı delikanlıyı köylüye bıraktığını sanmış. Delikanlı bir süre sonra köyün çevresinde güçlenmiş kendi aşiretinin köyden koyunlarını geçirmelerine izin vermemiştir. Bunu Rişvan beyine demişler Rişvan beyi kendi adamının bölgede güçlenmesinden hoşnut olmuş ve delikanlının isteği üzerine oradan hayvanlarını geçirmemişler. Günümüzdeki Kurukafa lakabının da bu gençten alındığı sanılmaktadır. Çünkü sonradan gelen bir gencin burada bir güç oluşturması üzerine halkın “bir kurukafa geldi köye hakim oldu” dedikleri sanılmaktadır.
J) CUMHURİYET DÖNEMİ
Polat Köyü çevresindeki yerleşim yerlerine göre merkez konumdaymış. Polat Köyünün belediye olabilmesi için 1924 yıllarında yapılan çalışmalar 1925 yılında meyvesini vermiş ve Polat kasaba olmuştur. Cumhuriyetin ilk kasabalarından biri de Polat olmuş. Kasaba halkından Ahmet Coşkun ilk belediye başkanı olarak atanmıştır. 1 Ocak 1930’da belediyeliği yasallaşmış ve ilerleyen günlerde belediye meclisi üyeleri seçilmiştir. 1935 yılında belediye binası alınmış ve hizmete sokulmuştur. Kasaba 1935 yılında 1150 haneye sahip olup 3226 nüfusa sahiptir.
Kasabanın mali durumu 1945 yılına kadar keşfedilememiştir. Fakat İkinci Dünya Savaşı yıllarına gelen 1940-45 bütçesinde düşüş olmuştur. 1946’da 6226 lira olan bütçe 1947’de 12137 lira 1948’de ise 15111 lira bütçesi olduğu belirlenmiştir. Kuruluşu ile birlikte 4000 metrelik kavaklık 5000 metrelik akasya fidanlığı bulunmaktaymış. Kasabanın 1986 bütçesine baktığımız zaman da ise bütçenin 127 546 000 TL. olduğunu görmekteyiz.
Kasaba 1948 yılında iki mahalleye ayrılmış ve muhtarlıklar belirlenmiştir. Mahallere parke taş döşenmiş ve yollar yapılmıştır. Kasabaya 1 hamam, 150 metrelik bir kanal ve 2 umumi hela yapılmıştır. Daha sonraları ise belediyeye korda temin edilmiş kasabanın temizlik işleri arabalarla yapılmaya başlanmıştır. Eski bir binada değişiklikler yapılmak suretiyle mezbahaneye dönüştürülmüş ve kasabanın hizmetine sunulmuştur. 1950 yılında Doğanşehir ilçesinde alınan bir karala dört belediyenin ortak olduğu su türbünü ile üretilen santrallerden elektrik enerjisi üretilip kasabaya elektrik verilmesi sağlanmıştır. Sonraki yıllarda ise kasabada gerek kültürel gerek ekonomik gerek nüfus yönünden önemli gelişmeler olmuştur. İmar konusunda yol istikamet planı çıkartılmıştır. 1967 yılında kasaba içi yollar beton, ulaşım yolu ise asfalt yapılmıştır. Kasabanın alt yapısı düzenlenmiş 1961 yılında içme suyu zenginleştirilmiştir.
Son sayıma göre kasabanın nüfusu 6500 görülmektedir. Ayrıca 20.000’i aşkın hemşerimiz de başta Adana olmak üzere Mersin, İstanbul, İzmir ve memleketimizin bir çok yerinde yine çok sayıda hemşerimizin yurt dışında yaşadığı bilinmektedir. Kasaba kendine ait şirinliği ve kültürü devam ettiriyor hala. Kendine has değerleri korumakta halen.
Polat 1946 yılına kadar Malatya ilinin Akçadağ ilçesine bağlı bulunmaktaydı. Polat eğer coğrafi konumu müsait olsaydı göç vermeyecekti ve nüfusuyla ilçe olmaya aday olacaktı. Ama Polat’ın bağlı olduğu Doğanşehir ilçe olmuştur. Böylelikle Polat Akçadağ’dan ayrılarak Doğanşehir’e bağlanmıştır. Polat ile bağlı bulunduğu ilçe olan Doğanşehir arasında 10 km.lik mesafe bulunmaktadır.

Mahmut KOYUNCU